Bodhisattwa Awalokita, głęboko praktykując Doskonałe Zrozumienie, wniknął w pustkę wszystkich pięciu skandh i odkrył, że wszystkie są jednakowo puste i dzięki temu uwolnił się od wszelkiego bólu.
Słuchaj, Śiariputro, forma jest pustką, pustka jest formą; forma nie jest różna od pustki, pustka nie jest różna od formy. To samo dotyczy odczuć, postrzeżeń, tworów mentalnych i świadomości.
Słuchaj Śiariputro, Wszystkie dharmy są naznaczone pustką, nie są tworzone ani niszczone, ani skalane ani czyste, ani rosnące ani malejące. Dlatego w pustce nie ma form, odczuć, postrzeżeń, tworów mentalnych, ani świadomości. Nie ma oczu, uszu, nosa, języka, ciała ani umysłu; nie ma kształtów, dźwięków, zapachów, smaków, dotyku ani obiektów umysłu; nie ma sfer elementów (przyp. tłum: Sfery elementów to: sześć organów zmysłowych: oczy, uszy, nos, język, ciało i umysł, sześć obiektów zmysłów: formy dźwięki, zapachy, smaki, odczucia dotykowe i obiekty umysłu (forma jest obiektem dla oczu, dźwięk dla uszu itd.) a kontakt pomiędzy tymi dwunastoma daje „sześć świadomości”: wzrok, słuch, a na końcu świadomość umysłu.). Nie ma elementów współzależnego powstawania ani ich kresu (Współzależne Powstawanie jest podstawową nauką buddyjską. Mówi ona, że wszystkie zjawiska fizyczne i psychologiczne (tworzące to, co znamy jako istnienie) są współzależne i wzajemnie się warunkują. Te ogniwa to: niewiedza, świadomość, umysł-ciało, sześć organów zmysłowych, kontakt, uczucia, pragnienia, zachłanność, stawanie się, narodziny, podeszły wiek i śmierć. Niewiedza, pierwsze ogniwo łańcucha, jest główną przyczyną cierpienia). Nie ma cierpienia ani jego przyczyny, jego unicestwienia ani prowadzącej do tego ścieżki; nie ma zrozumienia ani niczego do osiągnięcia.
Ponieważ nie ma niczego do osiągnięcia, bodhisattwowie, wsparci Doskonałym Zrozumieniem, nie znajdują przeszkód dla swych umysłów. Bez tych przeszkód, pokonują lęk i uwalniają się na zawsze od złudzeń i urzeczywistniają doskonałą nirwanę. Wszyscy buddowie przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, dzięki Doskonałemu Zrozumieniu, osiągają pełne, prawdziwe i uniwersalne Oświecenie.
Dlatego wiedz, że Prajñaparamita jest wielką mantrą, jest najwyższą mantrą, niezrównaną mantrą, usuwającą wszelkie cierpienie; jest niezniszczalną prawdą.
Dlatego głoś mantrę Prajñaparamita. Głoś mantrę, która brzmi:
Gate gate paragate parasamgate bodhi svaha.
(Próba przetłumaczenia mantry nie jest prosta... Spróbowaliśmy przetłumaczyć i mantrę i wyjaśnienie Thâya:
Mantra Awalokiteśwary to „Gate gate paragate parasamgate bodhi svaha”. Gate oznacza „odeszło, opuściło”. Odeszło od cierpienia do uwolnienia od cierpienia. Odeszło od zapomnienia do uważności. Odeszło od dualizmu do niedualności. Gate, gate to „opuściło, opuściło”. Paragate to „odeszło całkiem”. Mantra ta przemawia w bardzo mocny sposób. W parasamgate, sam oznacza „wszyscy”, Sanga, cała społeczność istot. Wszystkich całkiem opuściło. Bodhi to wewnętrzne światło, oświecenie, przebudzenie. Widzisz to i ta wizja rzeczywistości uwalnia cię. A swaha to łzy radości albo poruszenia, jak „Miło cię widzieć!” czy „Alleluja!”.
„Opuściło nas, opuściło, wszystkich nas opuściło, wszystkich nas całkiem opuściło, oświecenie, svaha!”.)
Współ-bycie
Jeżeli jesteś poetą, widzisz wyraźnie chmurę płynącą w tej kartce papieru. Bez chmury nie ma deszczu; bez deszczu drzewa nie mogą rosnąć, a bez drzew nie możemy zrobić papieru. Chmura jest niezbędna do istnienia papieru. Jeżeli nie ma tu chmury, nie ma i papieru. Możemy więc powiedzieć, że chmura i papier współ-są. Słowa „współ-bycie” nie ma jeszcze w słownikach, ale jeżeli połączymy przedrostek „współ-” i czasownikiem „być”, otrzymamy nowe słowo: współ-być. Bez chmury nie możemy mieć papieru, możemy więc powiedzieć, że chmura i kartka papieru współ-są. Jeżeli będziemy patrzeć dalej, dojrzymy drwala, który ścina drzewo i wiezie je do papierni, aby przekształciło się w papier. Widzimy też ziarno. Wiemy, że drwal nie może istnieć bez swojego codziennego chleba, a więc to ziarno, które stało się jego chlebem też istnieje w tej kartce papieru. Rodzice drwala też w niej są. Kiedy patrzymy w ten sposób, wyraźnie widzimy, że bez wszystkich tych rzeczy kartka papieru nie może istnieć.
Patrząc jeszcze głębiej, możemy tam dojrzeć siebie. To nie jest trudne - bo kiedy patrzymy na tę kartkę, jest ona częścią naszego postrzegania. Jest tu twój umysł, mój także. Możemy więc powiedzieć, że w tej kartce jest wszystko. Nie możesz wskazać ani jednej rzeczy, której w niej nie ma – czasu, przestrzeni, ziemi, deszczu, minerałów z gleby, blasku słońca, chmur, rzeki, ciepła. Wszystko w tej kartce papieru współistnieje. Dlatego właśnie myślę, ze słowo współ-bycie powinno znaleźć się w słowniku. „Być” to „współ-być”. Nie możesz tylko być – sam, oddzielnie. Musisz współ-być ze wszystkimi innymi rzeczami. Ta kartka jest, bo jest wszystko inne.
Załóżmy, że próbujemy zwrócić jeden z elementów do jego źródła. Załóżmy, że zwracamy światło Słońcu. Czy myślicie, że ta kartka mogłaby wtedy istnieć? Nie, bez światła Słońca nic nie może istnieć. A jeżeli zwrócilibyśmy drwala jego matce – też nie mielibyśmy papieru. Papier jest stworzony wyłącznie z „niepapierowych” elementów. I jeżeli zwrócimy te niepapierowe elementy do ich źródeł, papieru wcale nie będzie. Bez niepapierowych elementów – umysłu, drwala, blasku Słońca – nie ma papieru. W tej cieniutkiej kartce zawarty jest cały Wszechświat.
Ale wydaje się, że Sutra Serca mówi coś wprost przeciwnego. Avalokiteśwara mówi nam, że wszystkie rzeczy są puste. Przyjrzyjmy się dokładniej – PUSTE CZEGO?
Bodhisattwa Avalokita, praktykując głęboko Doskonałe Zrozumienie, wniknął pustkę wszystkich pięciu skandh i odkrył, że wszystkie są jednakowo puste.
Zgodnie z Awalokiteśwarą, ta kartka papieru jest pusta; a zgodnie z naszą analizą jest pełna wszystkiego. Wygląda to na sprzeczność pomiędzy jego obserwacją a naszą. Awalokita odkrył, że wszystkie skandhy są puste. Ale czego są puste? Kluczowym słowem jest tu puste. Bycie pustym to bycie pustym czegoś.
Jeżeli pokażę wam filiżankę wody i zapytam: „Czy ta filiżanka jest pusta?”, pewnie odpowiecie: „Nie, jest pełna wody”. Ale jeżeli wyleję tę wodę i znów zadam to pytanie, być może odpowiecie „Tak, jest pusta”. Ale pusta czego? Pusty oznacza pusty czegoś. Filiżanka nie może być pusta niczego. „Pusty” nie znaczy nic, dopóki nie zapytacie „pusty czego?”. Moja filiżanka jest pusta wody, ale nie jest pusta powietrza. Być pustym to być pustym czegoś. Kiedy Awalokita mówi, że skandhy są jednakowo puste, aby pomóc mu w doprecyzowaniu, musimy spytać: „Panie Awalokita, puste czego?”
Te pięć skandh, które mogą być przetłumaczone jako pięć skupisk albo agregatów, składają się na istotę ludzką. Te pięć elementów płynie w każdym z nas jak rzeki - rzeka form (ciała), rzeka odczuć, rzeka postrzeżeń, rzeka tworów mentalnych i rzeka świadomości. Są one w ciągłym ruchu. Kiedy więc Awalokita wejrzał głęboko w naturę tych pięciu rzek, nagle ujrzał, że są puste. I jeśli spytamy „czego są puste?” - będzie musiał odpowiedzieć.
Jego odpowiedź brzmi: „Są puste oddzielnego ja”. Oznacza to, że żadna z tych pięciu rzek nie może istnieć samodzielnie. Każda z nich jest stworzona z pozostałych czterech. One muszą współistnieć, muszą współ-być z pozostałymi.
Mamy w ciele płuca, serce, nerki, żołądek, krew. Żadne z nich nie może istnieć oddzielnie. Wasze płuca i krew są dwoma rzeczami, ale nie mogą istnieć oddzielnie. Płuca pobierają powietrze i wzbogacają krew, a krew odwzajemnia się karmieniem płuc. Płuca nie mogą żyć bez krwi, a krew nie może być oczyszczana bez płuc. Płuca i krew współ-są. To samo jest prawdą dla krwi i nerek, nerek i żołądka, płuc i serca, krwi i serca i tak dalej.
Kiedy Awalokita mówi, że kartka papieru jest pusta, ma na myśli pustkę oddzielnego, niezależnego istnienia. Kartka nie może być samodzielnie. Musi współ-być z blaskiem Słońca, chmurą, lasem, drwalem, umysłem i wszystkim innym. Jest pusta oddzielnego ja. Ale „pusta oddzielnego ja” oznacza „pełna wszystkiego”. Wygląda więc na to, że obserwacje nasze i Awalokity są zupełnie niesprzeczne.
