We wstępie do swojej książki „Zrozumieć nasz umysł” Thich Nhat Hanh pisze:

Wietnamski mistrz zen z dwunastego wieku, Thuong Chieu (Zawsze Błyszczący), powiedział: „Kiedy zrozumiemy, jak działa nasz umysł, praktyka stanie się łatwa”. Książka ta jest mapą, pokazującą drogę praktyki. Pięćdziesiąt Zwrotek gromadzi najważniejsze w Indiach strumienie myśli, od nauk Abhidarmy z kanonu palijskiego do późniejszych nauk Mahajany, jak Avatamsaka Sutra.

Uproszczony model świadomości, stworzony na podstawie tej książki, wyróżnia trzy jej warstwy; przedstawione są one na rysunku:

 

 

Górna warstwa, zmysły, przekazuje nam informacje o tym, co dzieje się w świecie zewnętrznym (poprzez doświadczanie kolorów, kształtów, zapachów, smaków oraz tekstury i temperatury dotykanych rzeczy) i w naszym ciele (przyjmując informacje o temperaturze ciała, napięciu mięśni, równowadze, bólu i wielu innych wielkościach).
Czasem udaje nam się bezpośrednio doświadczać tego, co ślą nam zmysły, ale częściej do tego procesu włącza się umysł.

Umysł jest tą częścią świadomości, która ma najszerszy zakres działania: może przyjmować informacje z opisanej wyżej warstwy świadomości zmysłowych, sięgać do tego, co zostało zebrane w świadomości gromadzącej, łączyć to wszystko, analizować, wyciągać wnioski.

Zadaniem świadomości gromadzącej jest zbieranie i utrzymywanie przy życiu wszystkiego, czego doświadczyliśmy i co otrzymaliśmy od rodziców, przodków, świata. Nie jest to jednak tylko magazyn – wszystko, co się tam znajduje, nieustannie zmienia się i ewoluuje. W świadomości gromadzącej zawarty jest cały nasz potencjał, cała nasza wiedza o nas i o świecie. Zawartość świadomości gromadzącej można wyobrazić sobie jako zestaw nasion2, reprezentujących obrazy, dźwięki, nawyki, wartości, umiejętności – które w pewnych warunkach kiełkują i – w postaci tworów mentalnych (myśli, odczuć, emocji) – pojawiają się w umyśle. Świadomość ta stanowi podstawę pozostałych ośmiu.