Sutra Starszego (The Elder Sutra)
Theranamo Sutta
Na podstawie oryginału chińskiego.
Słyszałem to, kiedy Budda przebywał w Gaju Dżety, w mieście Śrawasti. Był tam wtedy mnich, nazywany Therą (Starszym), który wolał być zawsze sam. Kiedykolwiek mógł, wychwalał praktykę bycia samemu. Sam wychodził po jałmużnę i sam siedział w medytacji.
Pewnego razu przyszła do Buddy grupa mnichów, okazali mu szacunek, kłaniając mu się do stóp, potem odsunęli się na bok, usiedli i powiedzieli:
- O, Błogosławiony, jest między nami pewien starszy o imieniu Thera, który chce być sam. Nieustannie wychwala praktykę życia samemu. Wychodzi do wsi po jałmużnę sam, wraca ze wsi sam, siedzi w medytacji sam.
Budda powiedział do jednego z mnichów:
- Pójdź, proszę, do miejsca, gdzie żyje mnich Tera i przekaż mu, ze chciałbym go ujrzeć.
Mnich spełnił prośbę; kiedy Thera usłyszał życzenie Buddy przybył bez zwłoki, pokłonił się mu do stóp, odsunął się na bok i usiadł w pewnej odległości.
Błogosławiony zapytał Therę:
- Czy to prawda, że wolisz być sam, wychwalać samotne życie, iść po jałmużnę sam, wracać ze wsi sam, siedzieć w medytacji sam?
Mnich Tera odpowiedział:
- Tak, Błogosławiony, to prawda.
Budda zapytał Therę:
- Jak żyjesz sam?
Mnich Thera odpowiedział:
- Żyję sam, nikt inny nie żyje ze mną. Chwalę praktykę bycia samemu. To wszystko.
Budda nauczał mnichów tymi słowami:
- To oczywiste, że wolisz praktykować życie samemu. Nie chcę ci tego odmawiać, ale chcę powiedzieć, że istnieje wspaniała droga życia samemu. Jest to droga głębokiej obserwacji; dostrzegania że przeszłość już nie istnieje, przyszłość jeszcze nie nadeszła; przebywania w chwili obecnej, w wolności od pragnień. Kiedy ktoś żyje w ten sposób, jego serce nie zna wahań. Porzuca niepokoje i ubolewania, uwalnia się od więzów pragnień i rozrywa łańcuchy, powstrzymujące go przed byciem wolnym. To nazywamy „byciem wolnym”. Nie ma wspanialszego sposobu bycia samemu.
A potem Błogosławiony wygłosił tę gathę:
Obserwując życie wnikliwie
możemy ujrzeć jasno, wszystko co jest.
Niczym nie ujarzmieni,
możemy zostawić za sobą wszystkie pragnienia.
Dzięki temu żyjemy w pokoju i radości.
To jest prawdziwe życie samemu.
Mnich Tera zachwycił się, słysząc te słowa. Pokłonił się Buddzie z szacunkiem i odszedł.
Tekst pochodzi z Agama (Samyukta 1071).
Sutra o lepszym sposobie życia samemu
Bhaddekaratta Sutta
Na podstawie oryginału palijskiego
Słyszałem te słowa, kiedy Budda przebywał w Gaju Dżety w mieście Śrawasti. Przywołał do siebie mnichów i powiedział:
- Mnisi!
A mnisi odpowiedzieli:
- Jesteśmy.
Błogosławiony powiedział:
- Będę nauczał, co znaczy „znać lepszy sposób życia samemu”. Zacznę od zarysu, a potem dam wam dokładne wyjaśnienie. Słuchajcie, mnisi, z uwagą.
- O, Błogosławiony, słuchamy.
Budda nauczał:
Nie goń za przeszłością
Nie zatracaj się w przyszłości
Przeszłości już nie ma
Przyszłość jeszcze nie nadeszła.
Wnikając głęboko w życie jakie jest,
właśnie tu i właśnie teraz,
praktykujący przebywa
w stabilności i wolności.
Musimy być pilni dzisiaj,
jutro może być za późno.
Śmierć nadchodzi niespodziewanie.
Jak możemy się z nią targować?
Mędrzec nazywa osobę, która wie
jak żyć w uważności dzień i noc
„tym, który zna
lepszy sposób życia samemu”.
- Mnisi, co oznacza „gonić za przeszłością”? Kiedy ktoś myśli o tym, jakie było jego ciało w przeszłości, jakie były jego uczucia w przeszłości, jakie były jego postrzeżenia w przeszłości, jakie były jego twory umysłu w przeszłości, jaka była jego świadomość w przeszłości; kiedy myśli o tych rzeczach, a jego umysł jest obciążony rzeczami należącymi do przeszłości i przywiązany do nich – ta osoba goni za przeszłością.
- Mnisi, co oznacza „nie gonić za przeszłością”? Kiedy ktoś myśli o tym, jakie było jego ciało w przeszłości, jakie były jego uczucia w przeszłości, jakie były jego postrzeżenia w przeszłości, jakie były jego twory umysłu w przeszłości, jaka była jego świadomość w przeszłości; kiedy myśli o tych rzeczach, ale jego umysł nie jest ani zniewolony rzeczami należącymi do przeszłości, ani przywiązany do nich – ta osoba nie goni za przeszłością.
- Mnisi, co oznacza „zatracać się w przyszłości”? Kiedy ktoś myśli o tym, jakie jego ciało będzie przyszłości, jakie jego uczucia będą w przyszłości, jakie jego postrzeżenia będą w przyszłości, jakie jego twory umysłu będą w przyszłości, jaka jego świadomość będzie w przyszłości; kiedy myśli o tych rzeczach, a jego umysł jest obciążony rzeczami należącymi do przyszłości i śniący o nich na jawie – ta osoba zatraca się w przyszłości.
- Mnisi, co oznacza „nie zatracać się w przyszłości”? Kiedy ktoś myśli o tym, jakie jego ciało będzie przyszłości, jakie jego uczucia będą w przyszłości, jakie jego postrzeżenia będą w przyszłości, jakie jego twory umysłu będą w przyszłości, jaka jego świadomość będzie w przyszłości; kiedy myśli o tych rzeczach, ale jego umysł nie jest obciążony rzeczami należącymi do przyszłości, ani śniący o nich na jawie – ta osoba nie zatraca się w przyszłości.
- Mnisi, co oznacza „być porwanym przez teraźniejszość”? Kiedy ktoś nie studiuje ani nie uczy się niczego o Przebudzonym; ani o naukach o miłości i zrozumieniu; ani o społeczności, żyjącej w harmonii i uważności; kiedy osoba ta nie wie niczego o szlachetnych nauczycielach i ich naukach; ani nie praktykuje tych nauk i myśli: „to ciało jest mną, ja jestem tym ciałem; te uczucia są mną, ja jestem tymi uczuciami; to postrzeganie jest mną, ja jestem tym postrzeganiem; ten twór umysłu jest mną, ja jestem tym tworem umysłu; ta świadomość jest mną, ja jestem tą świadomością” - ta osoba jest porwana przez teraźniejszość.
- Mnisi, co oznacza „nie być porwanym przez teraźniejszość”? Kiedy ktoś studiuje i uczy się o Przebudzonym; o naukach o miłości i zrozumieniu; o społeczności, żyjącej w harmonii i uważności; kiedy osoba ta zna szlachetnych nauczycieli i ich nauki, kiedy praktykuje je i nie myśli: „to ciało jest mną, ja jestem tym ciałem; te uczucia są mną, jestem tymi uczuciami; to postrzeganie jest mną, ja jestem tym postrzeganiem; ten twór umysłu jest mną, ja jestem tym tworem umysłu; ta świadomość jest mną, ja jestem tą świadomością” - ta osoba nie jest porwana przez teraźniejszość.
- Mnisi, przedstawiłem wam zarys i dokładne wyjaśnienie wiedzy o lepszym sposobie życia samemu.
Tak nauczał Budda, a mnisi byli szczęśliwi, mogąc przekuć te nauki w praktykę.
Bhaddekaratta Sutta (Majjhima Nikaya, Sutta no. 131)
